Kiedy i w jaki sposób trzeba udowodnić prawo do odliczenia w PIT?

Wiele osób będących podatnikami pdof w sporządzanych rocznych zeznaniach podatkowych PIT może skorzystać z różnych preferencji. Taka premia podatkowa może mieć postać odliczenia od dochodu (przychodu) odliczenia od podatku oraz od niedawna zwolnienia z pdof, m.in. takiego jak ulgi dla młodych oraz dla rodzin 4+. Podatnik, chcąc skorzystać ze wskazanych preferencji, musi jednak spełnić ustawowe kryteria. Jednym z nich w większości przypadków jest wymóg posiadania określonych dokumentów potwierdzających samo prawo do odliczenia lub/oraz wysokość poniesionych wydatków.

Termomodernizacja

Na przestrzeni ostatnich lat coraz większą popularnością cieszy się tzw. ulga termomodernizacyjna (art. 26h ustawy o pdof - Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.). Prawo do korzystania z niej posiadają osoby fizyczne uzyskujące dochody podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej oraz podatkiem liniowym, a także te osiągające przychody opodatkowane ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Wydatki odliczane w ramach tej ulgi podlegają limitowaniu - kwota odliczenia nie może bowiem przekroczyć 53.000 zł w odniesieniu do wszystkich realizowanych przez podatnika przedsięwzięć termomodernizacyjnych w poszczególnych budynkach, których jest on właścicielem lub współwłaścicielem. Z uwagi na to, że ustawodawca określił limit odliczenia dla danego podatnika, to w małżeństwie każdemu z małżonków przysługuje odrębny limit w kwocie 53.000 zł.

Wysokość wydatków poniesionych na zadania inwestycyjne rozliczane w omawianej uldze trzeba udokumentować fakturami wystawionymi przez podatnika podatku VAT niekorzystającego ze zwolnienia od tego podatku. Jako ich odbiorca w fakturze powinien zostać wskazany podatnik dokonujący przedsięwzięcia termomodernizacyjnego.

Jeżeli natomiast chodzi o dokumentowanie odliczanych w rocznym PIT wydatków termomodernizacyjnych przez małżonków, to obecnie fiskus twierdzi, że w przypadku gdy wydatek na przedsięwzięcie termomodernizacyjne jest poniesiony z ich majątku wspólnego i przeznaczony na wspólną nieruchomość, dla nabycia prawa do ulgi termomodernizacyjnej bez znaczenia pozostaje fakt, na kogo została wystawiona faktura. Taki wydatek może odliczyć jeden z małżonków albo oboje po 50%.

Wydatki rozliczane w uldze rehabilitacyjnej

Art. 26 ust. 7a ustawy o pdof zawiera katalog wydatków ponoszonych przez podatników w związku z ich własną niepełnosprawnością lub niepełnosprawnością członków ich rodzin pozostających na ich utrzymaniu, które zgodnie z regułami określonymi w ustawie o pdof podlegają odliczeniu w rocznym PIT. Dla udokumentowania poniesienia większości z nich niezbędne jest posiadanie dowodu, którym może być rachunek, faktura lub dowód wpłaty. Ustawodawca nie wymaga jednak od podatników dowodu poniesienia wydatków na:

• opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa (art. 26 ust. 7a pkt 7 ustawy o pdof),
• utrzymanie psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej... (art. 26 ust. 7a pkt 8 ustawy o pdof),
• używanie samochodu osobowego stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16. roku życia (art. 26 ust. 7a pkt 14 ustawy o pdof).

Trzeba jednak zaznaczyć, że na żądanie organów podatkowych podatnik korzystający z odliczenia wskazanych wydatków zobowiązany jest przedłożyć dowody pozwalające na ustalenie jego prawa do stosowania tej preferencji. W szczególności zobowiązany jest wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika, a także okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego.

Preferencja prorodzinna

W oparciu o art. 27f ustawy o pdof podatnik uzyskujący dochody opodatkowane według skali podatkowej może w rocznym zeznaniu skorzystać z tzw. ulgi na dzieci (realizowanej poprzez odliczenie od podatku) w odniesieniu do każdego małoletniego dziecka, w stosunku do którego w roku podatkowym wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego oraz sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej. Prawo do tej ulgi przysługuje również podatnikom utrzymującym pełnoletnie uczące się dzieci, o których mowa w art. 27f ust. 6 ustawy o pdof, w związku z wykonywaniem ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej.

Osoba będąca beneficjentem ulgi powinna w załączniku PIT/O podać liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku PESEL - imię, nazwisko oraz datę urodzenia. Natomiast na wezwanie urzędu skarbowego taki rodzic lub opiekun prawny zobowiązany jest przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody potrzebne do ustalenia prawa do odliczenia, do których należą w szczególności: odpis aktu urodzenia, zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka, odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowa zawarta między rodziną zastępczą a starostą, zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

Ulga dla rodzin 4+

Z art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o pdof wynika zwolnienie dla tzw. rodzin 4+. Ma ono zastosowanie do nie wyższych niż 85.528 zł przychodów uprawnionego podatnika. Przewidziane ono zostało dla przychodów osiągniętych ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, z umów zlecenia zawieranych w ramach działalności wykonywanej osobiście, pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej, podatkiem liniowym lub ryczałtem ewidencjonowanym albo rozliczanych w ramach tzw. IP Box.

Na potrzeby potwierdzenia uprawnienia do korzystania z ulgi podatnik w terminie określonym dla złożenia zeznania podatkowego (czyli od 15 lutego do 30 kwietnia kolejnego roku podatkowego) - jeżeli nie składa zeznania rocznego z racji osiągnięcia wyłącznie dochodów/przychodów objętych zwolnieniem z pdof - zobowiązany jest przedłożyć informację, według ustalonego wzoru, którym jest formularz PIT-DZ, zawierającą dane o liczbie dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku PESEL - imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci (art. 21 ust. 46 ustawy o pdof). Obowiązku takiego nie ma jednak podatnik, który składa roczne zeznanie podatkowe: PIT-28, PIT-36, PIT-36L lub PIT-37 i w nim realizuje prawo do zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o pdof. Wówczas bowiem w dołączanym do tego zeznania załączniku PIT/O informuje fiskusa o liczbie dzieci i ich numerach PESEL, a w przypadku braku tych numerów - o imionach, nazwiskach oraz datach urodzenia dzieci (art. 21 ust. 48 ustawy o pdof). W każdym z przywołanych formularzy zeznań obowiązujących w rozliczeniu za 2023 r. w części dotyczącej przychodów bądź dochodów objętych omawianym zwolnieniem znajduje się pouczenie, że w przypadku korzystania z niego należy do zeznania dołączyć PIT/O z wypełnioną częścią E zawierającą dane co najmniej czworga dzieci uprawniających do ulgi dla rodzin 4+.

Dodatkowo na żądanie organów podatkowych podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do zwolnienia, identyczne z wymaganymi w odniesieniu do podatników korzystających z ulgi na dzieci (art. 21 ust. 47 ustawy o pdof).

Darowizny limitowane

W zeznaniu rocznym osoby fizycznej podstawa opodatkowania pdof, czyli dochód bądź przychód podatnika, może zostać obniżona o tzw. limitowane darowizny, dokonane w roku podatkowym, za który jest ono składane. Tę możliwość ustawodawca przewidział dla podatników osiągających dochody opodatkowane według skali podatkowej lub ryczałtem ewidencjonowanym. Wskazani podatnicy w ramach ustawowego limitu mogą skorzystać z obniżenia podstawy opodatkowania o wartość darowizn przekazanych na cele:

1) wymienione w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego... (Dz. U. z 2023 r. poz. 571); jest to możliwe, gdy darowizny na wskazane w tym przepisie cele zostały przekazane organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i ust. 3 tej ustawy, lub równoważnym organizacjom określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego obowiązujących w innym niż Polska państwie członkowskim UE lub innym państwie należącym do EOG, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych,

2) kultu religijnego,

3) krwiodawstwa realizowanego przez honorowych dawców krwi na podstawie ustawy o publicznej służbie krwi (Dz. U. z 2023 r. poz. 318), w wysokości iloczynu kwoty rekompensaty określonej przepisami wydanymi na podstawie art. 11 ust. 2 tej ustawy i litrów oddanej krwi lub jej składników,

4) kształcenia zawodowego publicznym szkołom prowadzącym kształcenie zawodowe, o których mowa w art. 4 pkt 28a Prawa oświatowego (Dz. U. z 2023 r. poz. 900 ze zm.) oraz publicznym placówkom i centrom, o których mowa w art. 2 pkt 4 tej ustawy,

5) określone w art. 7 ust. 1 ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie odbudowy Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz kamienic przy ulicy Królewskiej w Warszawie (Dz. U. z 2021 r. poz. 1551)

- w wysokości dokonanej darowizny, nie więcej jednak niż kwoty stanowiącej 6% dochodu.

Z odliczenia darowizn z punktu 4 mogą skorzystać również tzw. liniowcy.

Dokumentem potwierdzającym przekazanie krajowej darowizny pieniężnej odliczanej od podstawy opodatkowania jest dowód wpłaty na rachunek płatniczy obdarowanego lub jego rachunek w banku inny niż rachunek płatniczy. Z kolei darowiznę niepieniężną potwierdza dokument, z którego wynika wartość darowizny oraz dane identyfikujące darczyńcę, a także oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu.

Natomiast gdy podatnik przekazuje darowizny organizacjom zagranicznym, wówczas powinien dysponować oświadczeniem, że na dzień przekazania darowizny taka organizacja była równoważną do tych, o których mowa w art. 3 ust. 2 i ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego (...), realizującą cele społecznie użyteczne i prowadzącą działalność pożytku publicznego.